WARTO WIEDZIEĆ
Jak zmotywować dziecko do pracy w domu?
Rodzice często pytają nas logopedów, jak zachęcić dziecko do ćwiczeń logopedycznych. Często trudno jest im nakłonić dziecko do pracy w domu, dlatego też zniechęcają się, bo wydaje się to zbyt trudne i czasochłonne.
Ważne jest, aby stosując pozytywne wzmocnienia zbudować system motywacji naszego dziecka. Nigdy nie stosujmy wzmocnień negatywnych w podczas utrwalania wymowy. Najprostszym i najskuteczniejszym sposobem na wzbudzenie pozytywnego podejścia do ćwiczeń – zabaw logopedycznych jest zwracanie uwagi na pozytywne rezultaty ciężkiej pracy dziecka (nawet na najdrobniejsze).
Zdajemy sobie przecież sprawę, że prawidłowa wymowa dziecka jest niezbędna dla powodzenia w nauce czytania i pisania.
Ćwiczenia logopedyczne nie muszą być nudne i wymagać od rodzica wiele wysiłku. Mają być prowadzone w formie zabawy, w czasie różnych domowych czy spontanicznych czynności (porządki, zakupy, jazda samochodem, spacer).
Zabawy logopedyczne z dzieckiem
· Zagadki –rymowanki- układanie rymowanych wierszyków,
· Co to za słowo?- odgadywanie słów, nazw czynności;
· Ile sylab?- wybieranie z rozsypanki wyrazów i tworzenie z nich grup wyrazów 1-, 2-, 3-, 4- sylabowych (pomaganie sobie wyklaskiwaniem, wytupywaniem);
· Dobierz wyraz- podawanie wszystkich możliwych zakończeń sylaby (np. SZA- fa, bla, lony, chy), tworzenie nowych wyrazów;
· Polowanie na głoski- wyszukiwanie w najbliższym otoczeniu różnych przedmiotów, roślin, zwierząt, osób itp. posiadających w swych nazwach podaną głoskę w nagłosie, śródgłosie lub wygłosie;
· Wąż wyrazowy- wymyślanie kolejnych wyrazów rozpoczynających się ostatnią głoską wyrazu poprzedniego;
· Kupowanie wyrazów- wypowiadanie kolejnych głosek, z których składa się nazwa obrazka;
· Uważaj jak mówisz!- przedstawiamy dziecku reguły: umawiamy się, że osoba słuchająca wypowiedzi (np. rodzic) da pewien sygnał, kiedy usłyszy niepoprawnie wymówioną głoskę w wypowiedzi dziecka. Może to być np. pytanie „jak mówimy?”, albo powtórzenie po dziecku błędnie wypowiedzianego wyrazu, ale w sposób poprawny lub np. podniesienie ręki do góry, jak podczas zgłaszania się do odpowiedzi. Sygnał ten dajemy tuż po usłyszeniu nieprawidłowej wymowy nie czekając, aż dziecko skończy się wypowiadać. Zadaniem dziecka po usłyszeniu lub dostrzeżeniu sygnału jest powtórzenie błędnie wypowiedzianego wyrazu – tym razem już poprawnie. W tę „grę” możemy grać w każdej sytuacji podczas codziennych rozmów z dzieckiem lub tylko w umówionym czasie. (na przykład, kiedy dziecko zdaje nam relację z minionego dnia). Można też wyznaczyć sobie ramy czasowe, w których obowiązują zasady tej gry podczas każdej wypowiedzi (np 1-2 godziny dziennie). Taka gra wymaga od dziecka sporej uwagi skierowanej na jego własną wypowiedź i jednocześnie na reakcję rozmówcy.
· Zabawne historie- układanie wesołych opowieści do otrzymanych obrazków lub wyrazów. Zakładamy zeszyt, w którym będziemy zapisywać wszystkie błędnie wypowiadane w ciągu dnia słowa. A wieczorem w ramach wspólnego czasu przed zaśnięciem utrwalamy ich prawidłową wymowę np. układając z nimi zabawne historyjki razem z dzieckiem. Słowa spisujemy na karteczce – każde na oddzielnej. Tłumaczymy dziecku reguły zabawy: dziecko wybiera karteczkę ze słowem i układa z nim zdanie takie, aby można było je rozwinąć w opowiadanie. Rodzic bierze następną karteczkę i układa drugie zdanie. Dziecko bierze trzecie słowo i postępuje analogicznie. Nie jest istotne, kto pierwszy układa zdanie. Dla utrudnienia można losować karteczki nie widząc, co jest na nich napisane. A dla dzieci młodszych, które jeszcze nie umieją czytać można samemu ułożyć proste opowiadanie z zanotowanych słówek, opowiedzieć je dziecku, a potem zadawać pytania pomocnicze do opowiadania w taki sposób, aby dziecko w odpowiedzi musiało użyć trudnego wyrazu.
· „Domino”
1. domino obrazkowe- wycinamy różne obrazki np. z gazetek reklamowych i naklejamy je na karteczki. Wcześniej wspólnie wyszkukujemy wyrazów (obrazków) na daną ćwiczoną głoskę, np. sz, ż, cz, dż lub s, z, c, dz itp.
2. domino z pustymi polami, gdzie można wpisać własne wyrazy. Do gry można wykorzystać wyrazy „wyłapane” w ciągu dnia jako wypowiadane przez dziecko nieprawidłowo.
Zasady gry: Gracze dokładają swoje kartoniki w taki sposób, aby stykające się pola miały ten sam wyraz (obrazek). Za każdym razem należy głośno i wyraźnie wypowiedzieć wyrazy (lub nazwać obrazki) zapisane na kartoniku. Jeśli kolejny gracz nie ma kartonika, który mógłby dołożyć według powyższej zasady dobiera kartonik z pozostałej puli. Zaraz po wylosowaniu można dołożyć kartonik, jeśli pasuje do pozostałych. Jeśli nie – następny kartonik można wylosować dopiero w następnej kolejce. Wygrywa gracz, który pierwszy pozbędzie się wszystkich kartoników.
II wariant: dodatkowo układamy zdania z wyrazem wylosowanym na kartoniku domina.· Historyjki obrazkowe- wycinanie obrazków, układanie ich w odpowiedniej kolejności (od lewej do prawej), tworzenie historyjki obrazkowej(jednej lub więcej), opowiadanie jej, kolorowanie obrazków;
· Czym się różnią?- wyszukiwanie różnic pomiędzy obrazkami z dużą ilością szczegółów;
· Identyczne sylaby, wyrazy- wyszukiwanie takich samych sylab lub takich samych wyrazów i segregowanie ich;
· Które zdanie?- wybieranie spośród trzech zdań, właściwego, pasującego do obrazka;
· Tańczące sylaby- porządkowanie sylab, tworzenie i odczytywanie wyrazów;
· Plątaninki- odczytywanie hasła poprzez wędrowanie wzdłuż splątanej linii i zbieranie kolejnych literek;
· Sortowanie wyrazów (obrazków)- odczytywanie napisanych na kartonikach wyrazów i kwalifikowanie ich odpowiedniej grupy, np. nazwy roślin, rzeczy, ludzi i zwierząt;
· Łańcut słów- wymienianie jak największej liczby nazw przyporządkowanych określonemu pojęciu nadrzędnemu, np.: owoce- gruszka, jabłko, śliwka, czereśnia..., meble- fotel, szafa, stół;
· Słowa – rzeczy- nazywanie przedmiotów przedstawionych na obrazkach, układanie z nimi zdań, zapisywanie ich i podkreślanie słów- rzeczy;
· Słowa- czynności- rozmowa na temat sytuacji przedstawionych na ilustracjach, budowanie zdań, zapisywanie ich, wyszukiwanie i podkreślanie słów czynności;
· Słowa wskazujące- uzupełnianie rysunków brakującymi elementami, objaśnienie, co i gdzie należy narysować, używanie przyimków;
· Trzy słowa- układanie z podanych słów sensownego zdania;
· Zaczarowany worek- losowanie z worka przedmiotów (wcześniej za pomocą dotyku odgadywanie ich nazwy), układanie o nich jak najdłuższych zdań;
· Dziwne zdania- układanie zdań w których wszystkie wyrazy rozpoczynają się na te sama głoskę;
· Zagadki- wymyślanie zagadek na temat: zwierząt, zabawek, konkretnych przedmiotów;
· Co się wydarzyło?- ustalenie przebiegu brakujących wydarzeń w cyklu obrazków;
· Co dalej?- wymyślanie brakującego w opowiadaniu lub historyjce obrazkowej zakończenia;
· Zabawa w aktorów- prowadzenie dialogów z wykorzystaniem kukiełek, pacynek, zabawek;
Rodzicu!
Jeżeli masz jakąkolwiek wątpliwość czy rozwój mowy twojego dziecka przebiega prawidłowo, udaj się natychmiast do logopedy. Wczesne wykrycie zaburzenia mowy zwiększa szanse na powodzenie terapii logopedycznej.
Kiedy należy udać się z dzieckiem do logopedy?
- Dziecko nieprawidłowo oddycha, ma ciągle otwartą buzię, mówi przez nos, często choruje.Dziecko ma trudności z gryzieniem, żuciem i odgryzanie pokarmów, brzydko je i pije.
- Gdy tylko mamy jakiekolwiek wątpliwości czy dziecko dobrze słyszy.
- Podczas artykulacji głosek [ś, ź, ć, dź], [s, z, c, dz], [sz, ż, cz, dż], [t, d, n] dziecko wsuwa język między zęby.
- Dziecko zniekształca głoski, zastępuje je innymi, mowa jest niewyraźna.
-
Jeśli utrzymuje się rozwojowa niepłynność mówienia, dziecko często zacina się, powtarza sylaby.
Jak możemy wspierać rozwój mowy dziecka?
1. Naturalny trening języka, warg, podniebienia.
Ważnym ćwiczeniem, które usprawnia aparat artykulacyjny jest karmienie piersią, następnie picie z kubka, jedzenie łyżeczką, samodzielne żucie i gryzienie pokarmów. Dziecko powinno gryźć twarde pokarmy, np. skórkę od chleba, marchew, jabłko. Ważne jest wczesne zrezygnowanie ze smoczków i butelek.
2. Zadbajmy o prawidłowe oddychanie.
Oddychanie przez nos, nie przez usta! Pamiętajmy o częstym oczyszczaniu nosa dziecka. Jeśli infekcje pojawiają się często, skonsultujmy się z lekarzem laryngologiem lub alergologiem.
3. Kontrolujmy zgryz dziecka.
W przypadku wątpliwości skonsultujmy się z ortodontą.
4. Rozwijajmy słuch dziecka:
Śpiewajmy razem z nim, słuchajmy muzyki!
5. Rozwijajmy słownictwo dziecka.
Czytajmy bajki, wiersze, uczmy rymowanek, a przede wszystkim dużo z nim rozmawiajmy! Rozmowa jest najważniejsza ponieważ buduje ważną więź emocjonalną między Wami.
Jak rozwijać sprawność językową dziecka?
Sprawność językowa jest bardzo ważna dla rozwoju dziecka i jego powodzenia w nauce, ponieważ często ocenia się możliwości ucznia na podstawie jego umiejętności werbalnych.
• Ucz swoje dziecko rozmowy.
Dziecko dopiero po wyjaśnieniu znaczenia zdarzeń czy czynności zaczyna rozumieć ich sens, co pomaga w tworzeniu wzorów logicznego myślenia. Dzięki komentarzom, głośnej analizie wydarzeń przyswaja sobie podstawowe wzorce językowe. Zatem niezmiernie ważne jest, aby mówić wyraźnie i poprawnie językowo.
• Wyjaśniaj znaczenie czynności i zdarzeń.
Dziecko dopiero po wyjaśnieniu znaczenia zdarzeń czy czynności zaczyna rozumieć ich sens, co pomaga w tworzeniu wzorów logicznego myślenia. Dzięki komentarzom, głośnej analizie wydarzeń przyswaja sobie podstawowe wzorce językowe. Zatem niezmiernie ważne jest, aby mówić wyraźnie i poprawnie językowo.
• Używaj języka rozwiniętego.
Nie należy ograniczać bogactwa swoich wypowiedzi tylko dla tego, że dziecko nie rozumie trudnych słów. Dziecko powinno być otaczane kąpielą słowną- nowe, nieznane słowa są równie ciekawe jak zabawki.
• Używaj języka zmysłów.
Warto mówić nie tylko o tym co się widzi, ale też o tym, co się słyszy i czuje. Taka wypowiedź jest lepiej rozumiana i lepiej zapamiętywana.
• Rozwijaj naturalną skłonność do mówienia.
Należy słuchać wypowiedzi dziecka, starać się odpowiadać za każdym razem, kiedy do nas mówi i zadawać pytania. Dziecko będzie znacznie chętniej i więcej mówiło, gdy przekona się, że przynosi to efekty. Nigdy nie zbywaj dziecka obojętnością i cierpką uwagą.
• Wzbogacaj słownictwo przez cały czas.
Opowiadaj dziecku o tym, co robisz ze szczegółami. Podczas ubierania się uczymy nazw ubrań i ich części (rękaw, kołnierz, kieszeń), podczas jedzenia uczymy nazw produktów żywieniowych, ich cech (słodki, kwaśny) oraz wykonywane przy tym czynności (gryzę, połykam). Dzieci łącząc słowa z konkretnymi przedmiotami i sytuacjami tworzą i wzbogacają swój zasób słownika. Mówienie do siebie na temat tego, co się robi lub będzie się robiło, ułatwia dziecku wyrażanie swoich uczuć i emocji. Wykorzystując czynności wykonywane przez dziecko możemy rozbudowywać wypowiedź dziecka.Ważne jest też czytanie, ponieważ doskonale stymuluje rozwój mowy. Wskazane jest zatem częste czytanie, opowiadanie bajek, wspólne oglądanie filmów i rozmawianie na ich temat. Zabawa jest również niezbędna dla prawidłowego rozwoju mowy. Rozwija rozumienie mowy, rozumienie nowych pojęć oraz umiejętność wysławiania się. Zabawa daje możliwość opisywania wydarzeń i opowiadania historyjek, jak również zadawania pytań.